Tι είναι το υγρό στα αυτιά ή εκκριτική ωτίτιδα;
Στο φυσιολογικό αυτί, το ηχητικό κύμα προκαλεί δονήσεις στην τυμπανική μεμβράνη οι οποίες δια μέσου κάποιων μικροσκοπικών οσταρίων που έχουμε μέσα στο αυτί μας μεταφέρονται στον κοχλία που αποτελεί το όργανο της ακοής. Στον κοχλία οι δονήσεις μετατρέπονται σε ηχητικά σήματα τα οποία με το ακουστικό νεύρο μεταφέρονται στα κέντρα ακοής του εγκεφάλου για να γίνει η αντίληψη του ήχου. Φυσιολογικά η κοιλότητα του μέσου αυτιού είναι γεμάτη με αέρα. Ο αέρας αυτός μεταφέρεται μέσα στην κοιλότητα διαμέσου ενός μικρού σωληνίσκου που ονομάζεται Ευσταχιανή σάλπιγγα και συνδέει το μέσο αυτί με το πίσω τμήμα της μύτης (πολύ κοντά στα κρεατάκια). Στις περιπτώσεις που η Ευσταχιανή σάλπιγγα δε λειτουργεί σωστά, μπορεί να προκληθεί συσσώρευση υγρού μέσα στο μέσο αυτί ή αλλιώς εκκριτική ωτίτιδα.
Είναι συχνή πάθηση;
Τέσσερα στα πέντε παιδιά θα έχουν κάποια στιγμή στη ζωή τους υγρό στο αυτί μέχρι την ηλικία των τεσσάρων ετών κάτι που καθιστά αυτή την πάθηση μια από τις πιο συχνές της παιδικής ηλικίας. Αυτό δε σημαίνει φυσικά ότι όλα αυτά τα παιδιά θα έχουν και δυσκολία στην ακοή τους. Περίπου στα μισά παιδιά η πάθηση θα αντιμετωπισθεί χωρίς κάποια φαρμακευτική αγωγή μέσα σε διάστημα 3 μηνών. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάποια παιδιά μπορεί να έχουν υποτροπιάζοντα επεισόδια συλλογής υγρού τα πρώτα χρόνια της ζωής τους.
Ποια είναι τα συμπτώματα που προκαλεί η πάθηση;
Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι η βαρηκοΐα η οποία μπορεί να είναι και αμφοτερόπλευρη και συνήθως είναι ήπια. Η βαρύτητα της βαρηκοΐας μπορεί να διαφέρει από παιδί σε παιδί, μπορεί να έχει διακυμάνσεις στο ίδιο παιδί με επιδείνωση να εμφανίζεται κυρίως στις περιπτώσεις κάποιου κρυολογήματος. Μεγαλύτερα παιδιά περιγράφουν μια αίσθηση σαν να έχει βουλώσει το αυτί τους. Σε μικρότερα παιδιά και ιδίως όταν πάσχει μόνο το ένα αυτάκι, η βαρηκοΐα μπορεί να μην γίνει αντιληπτή. Συνήθως ο γονιός μπορεί να παρατηρήσει ότι το παιδί ανεβάζει την ένταση της τηλεόρασης, ρωτάει συνεχώς ‘‘τι’’, ενώ στα μωράκια μπορεί να έχουμε ελαττωμένη ανταπόκριση σε φυσιολογικά ερεθίσματα.
Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Πόνο στο αυτί. Αν και δεν αποτελεί συχνό σύμπτωμα, ένας πολύ ήπιος πόνος μπορεί να εμφανιστεί περιστασιακά. Τα παιδιά και τα μωρά τείνουν τα τραβούν το αυτάκι τους όταν έχουν ήπιο πόνο. Να σημειωθεί ότι το υγρό στα αυτιά αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη μικροβίων επομένως ένας έντονος πόνος ενδεχομένως να αποτελεί ένδειξη επιμόλυνσης και οξείας μέσης πυώδους ωτίτιδας που απαιτεί και συγκεκριμένη αντιμετώπιση.
- Διαταραχές στο λόγο και στην συμπεριφορά. Η παρουσία υγρού στα αυτιά, ιδίως όταν υπάρχει από τη βρεφική ηλικία, μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή-καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου λόγω της δυσκολίας διάκρισης της ομιλίας. Αυτό μπορεί προσωρινά ή και μόνιμα να οδηγήσει σε απομόνωση, να επηρεάσει την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και τη συνολική συμπεριφορά του παιδιού.
- Εμβοές (βουητά)
- Διαταραχές της ισορροπίας
Ποιές είναι οι αιτίες της πάθησης;
Η ευσταχιανή σάλπιγγα είναι στενή στα παιδιά και η γενικότερη ανατομία της ευνοεί την εύκολη απόφραξή της. Παράγοντες που μπορούν να συμβάλλουν στην απόφραξη της ευσταχιανής σάλπιγγας και κατ’ επέκταση σε υγρό στα αυτιά είναι η έντονη υπερτροφία των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκι), κρυολογήματα, παθητικό κάπνισμα ακόμα και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Παιδιά με ανατομικές ανωμαλίες στο σπλαγχνικό κρανίο όπως υπερωιοσχιστία ή σύνδρομο Down τείνουν να εμφανίζουν πιο συχνά τη νόσο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πάθηση ακολουθεί συνήθως ένα επεισόδιο οξείας μέσης ωτίτιδας.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Στη διάγνωση της νόσου θα συμβάλλει η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού, ο έλεγχος των αυτιών κάτω από το μικροσκόπιο ( ωτομικροσκόπηση), ενώ η επιβεβαίωση θα γίνει με το τυμπανόγραμμα με το οποίο θα αξιολογηθεί η ευενδοτότητα (ελαστικότητα) της τυμπανικής μεμβράνης. Η βαρύτητα της βαρηκοΐας θα εκτιμηθεί με το τονικό ακοόγραμμα.
Πως αντιμετωπίζεται το υγρό στο αυτί;
Συντηρητική αντιμετώπιση
Παρακολούθηση
Αξίζει να σημειωθεί ότι σχεδόν στα μισά παιδία το υγρό θα υποχωρήσει μέσα σε 3 μήνες ενώ στην πλειοψηφία των μικρών ασθενών θα υποχωρήσει σε 12 μήνες. Σε πολλούς ασθενείς το υγρό θα επανεμφανιστεί ιδίως τους χειμερινούς μήνες λόγω των πολλών ιώσεων και θα χρειαστεί μακροχρόνια στενή παρακολούθηση από Ωτορινολαρυγγολόγο.
Φαρμακευτική αγωγή
Η φροντίδα της μύτης με ρινικές πλύσεις είναι σημαντική προκειμένου η μύτητου μικρού παιδιού να παραμένει όσο γίνεται καθαρή. Αν και η φαρμακευτική αγωγή με αντιβιοτικά, ρινικά στεροειδή, αντιισταμινικά δεν έχει κάποια αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της νόσου, εντούτοις μπορεί να χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις που το παιδί πάσχει από συγκεριμένη πάθηση όπως αλλεργική ρινίτιδα, αδενοειδίτιδα (φλεγμονή στα κρεατάκια) κτλ. Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι το φούσκωμα ειδικού μπαλονιού από τη μύτη (Otovent balloon) μπορεί να έχει κάποιο όφελος ωστόσο προϋποθέτει συνεργασία του μικρού ασθενούς και προτείνεται σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Χειρουργική αντιμετώπιση
Όταν το υγρό στα αυτιά δεν υποχωρεί μετά από παρακολούθηση 3 τουλάχιστον μηνών και υπάρχει αποδεδειγμένη βαρηκοΐα τότε ενδεχομένως θα χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση. Η επέμβαση πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία και περιλαμβάνει μια μικρή τομή στο τύμπανο (μυριγγοτομή), αναρρόφηση του υγρού και τοποθέτηση ενός μικρού σωληνίσκου αερισμού που εξασφαλίζει τον αερισμό του αυτιού. Το σωληνάκι βγαίνει μόνο του μέσα στο σε διάστημα 6-12 μηνών και η τομή κλείνει μόνη της.
Η επέμβαση συνήθως συνδυάζεται με αφαίρεση των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια) που βρίσκονται στο πίσω τμήμα της μύτης, ιδίως όταν είναι υπερτροφικά, φράζουν την ευσταχιανή σάλπιγγα και δεν επιτρέπουν τον αερισμό των αυτιών.
Τι μπορώ να κάνω από την πλευρά μου όταν το παιδί μου έχει υγρό στα αυτιά;
Όταν το παιδί σας έχει υγρό στα αυτιά που επηρεάζει την ακουστική του ικανότητα θα πρέπει:
- Nα μιλάτε καθαρά και πιο δυνατά με υπομονή (χωρίς ωστόσο να φωνάζετε)
- Πριν ξεκινήσετε να μιλάτε στο παιδί αποσπάστε την προσοχή του, μιλάτε πρόσωπο με πρόσωπο προκειμένου να βλέπει το στόμα σας και μιλάτε στο ίδιο ύψος αυτό.
- Περιορίστε το θόρυβο στο υπόβαθρο όταν μιλάτε στο παιδί (πχ χαμηλώστε την τηλεόραση).
- Δείξτε κατανόηση για τυχόν νευρικότητα και ευερεθιστότητα του παιδιού σας αφού μπορεί να είναι αποτέλεσμα του συγκεκριμένου προβλήματος.
- Συζητήστε το πρόβλημα με την δασκάλα/ παιδαγωγό του παιδιού σας και ζητήστε να κάθετε κοντά της στην τάξη ώστε να την ακούει καλύτερα
- Απαγορέψτε σε τρίτους να καπνίζουν κοντά στο παιδί σας.
Πάντα έχετε στο νου σας ότι ακόμα και να υποχωρήσει το υγρό υπάρχει σημαντική πιθανότητα να επανεμφανιστεί μελλοντικά ιδίως μετά από ένα έντονο κρυολόγημα ή μία μέση ωτίτιδα.
Σημαντική επισήμανση
Η παρουσία υγρού στο αυτί ενός ενήλικα ιδίως όταν εμμένει και δεν έχει προηγηθεί κάποιο κρυολόγημα πρέπει να διερευνάται άμεσα από Ωτορινολαρυγγολόγο με ενδοσκόπηση της μύτης αφού μπορεί να υποκρύπτει καρκίνο του ρινοφάρυγγα.
Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για το υγρό στα αυτιά (εκκριτική ωτίτιδα) μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας μέσω της παρακάτω φόρμας επικοινωνίας.
