Τι είναι η FESS
Η Ενδοσκοπική Χειρουργική Ρινός και Παραρρινίων Κόλπων (Functional Endoscopic Sinus Surgery – FESS) είναι μια σύγχρονη ελάχιστα επεμβατική μέθοδος χειρουργικής αντιμετώπισης παθήσεων της μύτης και των ιγμορείων. Χρησιμοποιεί ειδικά ενδοσκόπια με κάμερα και μικροεργαλεία, τα οποία εισάγονται από τα ρουθούνια χωρίς εξωτερικές τομές. Στόχος της επέμβασης δεν είναι μόνο η αφαίρεση ιστών που αποφράσσουν τα στόμια των κόλπων, αλλά κυρίως η αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας της μύτης και της αποχέτευσης των παραρρινίων. Έτσι, ο αερισμός και η αποχέτευση των κόλπων βελτιώνονται, μειώνοντας τα συμπτώματα και τα επεισόδια φλεγμονών. Η FESS χρησιμοποιείται διεθνώς εδώ και δεκαετίες, έχει υψηλή αποτελεσματικότητα και θεωρείται ασφαλής όταν εκτελείται από εξειδικευμένο ΩΡΛ χειρουργό.
Πότε γίνεται
Η FESS συνιστάται όταν οι συντηρητικές θεραπείες (φάρμακα, αντιβιοτικά, ρινικά σπρέι, πλύσεις με φυσιολογικό ορό) δεν έχουν αποδώσει και τα συμπτώματα παραμένουν έντονα. Οι πιο συχνές ενδείξεις είναι η χρόνια ρινοκολπίτιδα με ή χωρίς ρινικούς πολύποδες, η υποτροπιάζουσα οξεία ρινοκολπίτιδα, οι αποφράξεις του στομίου των κόλπων, αλλά και ειδικές καταστάσεις όπως μυκητιάσεις ή ρινοκολπίτιδες με επιπλοκές. Επιπλέον, η FESS μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αφαίρεση καλοήθων όγκων της ρινός, για αποκατάσταση μετά από τραύμα ή για πρόσβαση σε άλλες περιοχές της βάσης του κρανίου. Σε παιδιά εφαρμόζεται με φειδώ, κυρίως σε σοβαρές ή επιπλεγμένες περιπτώσεις. Η απόφαση για χειρουργείο λαμβάνεται μετά από ενδοσκόπηση και αξονική τομογραφία κόλπων, που αποτυπώνουν την ανατομία και το πρόβλημα με ακρίβεια.
Πώς γίνεται
Η επέμβαση πραγματοποιείται στο χειρουργείο, συνήθως με γενική αναισθησία, ώστε ο ασθενής να είναι άνετος και ακίνητος. Ο χειρουργός εισάγει ενδοσκόπιο με κάμερα από τα ρουθούνια, που μεταφέρει εικόνα υψηλής ευκρίνειας σε οθόνη. Με μικροεργαλεία αφαιρούνται οι παθολογικοί ιστοί (πολύποδες, υπερτροφικές βλεννογόνες πτυχές) και διευρύνονται τα στόμια των παραρρινίων κόλπων ώστε να αποκατασταθεί η φυσιολογική κυκλοφορία του αέρα και η αποχέτευση βλέννας. Δεν γίνονται εξωτερικές τομές ούτε ράμματα. Η διάρκεια εξαρτάται από την έκταση της νόσου, συνήθως 1–2 ώρες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ασθενής παραμένει στο νοσοκομείο μία ημέρα και επιστρέφει σπίτι την επόμενη, με ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο και σχετικά γρήγορη ανάρρωση.
Τι κάνω μετά το χειρουργείο
Η μετεγχειρητική φροντίδα είναι καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία της FESS. Τις πρώτες ημέρες ο ασθενής μπορεί να έχει ήπιο μπούκωμα, μικρή αιμορραγία ή εκκρίσεις, που είναι φυσιολογικά. Συνιστώνται τακτικές ρινικές πλύσεις με φυσιολογικό ορό για την απομάκρυνση εκκρίσεων και κρούστας, καθώς και χρήση φαρμάκων που θα υποδείξει ο γιατρός (σπρέι κορτιζόνης, αντιβιοτικά ή αναλγητικά). Η παρακολούθηση στο ιατρείο είναι απαραίτητη: ο ΩΡΛ θα καθαρίζει τη μύτη και θα ελέγχει την επούλωση με ενδοσκόπηση. Ο ασθενής πρέπει να αποφεύγει τη βαριά άσκηση, το φύσημα της μύτης και την έκθεση σε σκόνη ή καπνό για 2–3 εβδομάδες. Η πλήρης ανάρρωση και βελτίωση της αναπνοής έρχεται συνήθως μέσα σε λίγες εβδομάδες.
Επιπλοκές
Η FESS θεωρείται ασφαλής μέθοδος, ωστόσο όπως κάθε χειρουργική πράξη έχει πιθανές επιπλοκές. Οι πιο συχνές είναι ήπιες και περιλαμβάνουν αιμορραγία, μόλυνση ή σχηματισμό συμφύσεων μέσα στη μύτη. Σπανιότερα μπορεί να προκληθούν τραυματισμοί στα μάτια (π.χ. αιμάτωμα, διπλωπία) ή διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού, λόγω της εγγύτητας των κόλπων με την τροχιά και τη βάση του κρανίου. Αυτές οι επιπλοκές είναι εξαιρετικά σπάνιες όταν η επέμβαση γίνεται από εξειδικευμένο χειρουργό. Μετά την FESS υπάρχει πιθανότητα υποτροπής, κυρίως σε ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα ή πολύποδες, που χρειάζονται μακροχρόνια φαρμακευτική παρακολούθηση. Η σωστή μετεγχειρητική φροντίδα και η στενή συνεργασία με τον γιατρό μειώνουν τον κίνδυνο προβλημάτων.
Υπάρχει εναλλακτική;
Η κύρια εναλλακτική στην FESS είναι η συντηρητική θεραπεία, που περιλαμβάνει αντιβιοτικά, κορτικοστεροειδή ρινικά σπρέι, αντιισταμινικά και τακτικές ρινικές πλύσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτά τα μέτρα αρκούν για τον έλεγχο των συμπτωμάτων. Όταν όμως η νόσος είναι χρόνια, με συχνές υποτροπές ή με πολύποδες που αποφράσσουν τα στόμια, η συντηρητική αγωγή από μόνη της συνήθως δεν επαρκεί. Άλλες επεμβατικές μέθοδοι (π.χ. κλασικές ανοικτές επεμβάσεις κόλπων) σήμερα χρησιμοποιούνται πολύ σπάνια, καθώς η FESS προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα με λιγότερες επιπλοκές και ταχύτερη ανάρρωση. Ορισμένα νεότερα εργαλεία, όπως η διαστολή με μπαλονάκι (balloon sinuplasty), εφαρμόζονται σε επιλεγμένες περιπτώσεις, αλλά δεν αντικαθιστούν την FESS σε πιο εκτεταμένες παθήσεις.