Τι είναι και Τύποι λεμφαδενικων διογκώσεων
Οι λεμφαδένες του τραχήλου είναι μικρά, ωοειδή όργανα του ανοσοποιητικού συστήματος που βρίσκονται κατανεμημένα σε ομάδες στον λαιμό και λειτουργούν ως φίλτρα της λέμφου, παγιδεύοντας μικρόβια, ιούς, κύτταρα όγκων και άλλα ξένα σωματίδια. Αποτελούν σημαντικό δείκτη της τοπικής και συστηματικής υγείας, καθώς διογκώνονται σε πολλές παθολογικές καταστάσεις. Διακρίνονται σε επιπολής και εν τω βάθει λεμφαδένες, που ταξινομούνται σε έξι βασικές περιοχές (levels I–VI) ανάλογα με τη θέση τους: υπογενείδιοι, υπογνάθιοι, τραχηλικοί, στερνοκλειδομαστοειδείς, οπισθιοτραχηλικοί και υπερκλείδιοι. Κάθε ομάδα παροχετεύει λέμφο από διαφορετικές περιοχές της κεφαλής και του τραχήλου, γεγονός που βοηθά στη διάγνωση της αιτίας διόγκωσης. Έτσι, η κλινική αξιολόγηση της θέσης και του μεγέθους τους είναι θεμελιώδης για την αναγνώριση υποκείμενων νόσων.
Αιτιοπαθογένεια και Αίτια
Η διόγκωση των τραχηλικών λεμφαδένων (τραχηλική λεμφαδενοπάθεια) οφείλεται σε αντιδραστική υπερπλασία ή σε διήθηση από παθολογικά κύτταρα. Η αιτιοπαθογένεια ποικίλλει: σε λοιμώξεις, οι λεμφαδένες φλεγμαίνουν λόγω ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού, ενώ σε κακοήθειες διηθούνται από καρκινικά κύτταρα που μεταναστεύουν μέσω λεμφικών αγγείων. Οι κυριότερες αιτίες περιλαμβάνουν ιογενείς λοιμώξεις (π.χ. λοιμώδη μονοπυρήνωση, HIV), βακτηριακές λοιμώξεις (π.χ. στρεπτοκοκκικές αμυγδαλίτιδες, φυματίωση), φλεγμονώδεις νόσοι (σαρκοείδωση, αυτοάνοσα νοσήματα), καθώς και νεοπλασίες όπως λέμφωμα ή μεταστάσεις από καρκίνο κεφαλής–τραχήλου, πνεύμονα ή γαστρεντερικού. Επίσης, φάρμακα και σπάνια γενετικές διαταραχές μπορούν να συμβάλουν. Η εντόπιση και η σύσταση των λεμφαδένων δίνουν πολύτιμα στοιχεία για την αιτιολογία τους.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα σχετίζονται με το αίτιο και τη σοβαρότητα της λεμφαδενοπάθειας. Συνηθέστερα, οι ασθενείς παρατηρούν διογκωμένους όζους στον λαιμό, που μπορεί να είναι ευαίσθητοι ή ανώδυνοι στην ψηλάφηση. Σε λοιμώξεις όπως φαρυγγίτιδα ή αμυγδαλίτιδα η διόγκωση είναι επώδυνη, συχνά συνοδεύεται από πυρετό, φαρυγγαλγία ή δυσκαταποσία, και οι λεμφαδένες είναι κινητοί και μαλακοί. Σε χρόνιες καταστάσεις, όπως η φυματίωση, οι λεμφαδένες μπορεί να είναι σκληροί, καθηλωμένοι και μερικές φορές να δημιουργούν συρίγγια. Στις κακοήθειες, οι λεμφαδένες είναι σκληροί, ανώδυνοι, ακίνητοι και συνήθως αυξάνονται σταδιακά χωρίς άλλα συμπτώματα στην αρχή. Συστηματικά σημεία όπως απώλεια βάρους, νυχτερινές εφιδρώσεις και πυρετός μπορεί να υποδηλώνουν λέμφωμα. Μεγάλες διογκώσεις μπορεί να προκαλέσουν πίεση σε τραχεία ή οισοφάγο, οδηγώντας σε δύσπνοια ή δυσφαγία.
Διάγνωση
Η διάγνωση περιλαμβάνει λεπτομερές ιστορικό, κλινική εξέταση και στοχευμένες εξετάσεις. Ο ιατρός εκτιμά τη θέση, το μέγεθος, τη σύσταση και την ευαισθησία των λεμφαδένων. Οι αιματολογικές εξετάσεις (γενική αίματος, δείκτες φλεγμονής) βοηθούν στον έλεγχο λοιμώξεων ή αιματολογικών νοσημάτων. Οι απεικονιστικές μέθοδοι όπως το υπερηχογράφημα τραχήλου, η αξονική και η μαγνητική τομογραφία δίνουν λεπτομερή εικόνα του μεγέθους και της ανατομικής σχέσης με άλλες δομές. Σε επίμονες ή ύποπτες περιπτώσεις, η FNA (βιοψία με λεπτή βελόνα) ή η αφαίρεση και βιοψία είναι απαραίτητες για ιστολογική διάγνωση και αποκλεισμό κακοήθειας. Η σωστή διαφορική διάγνωση μεταξύ αντιδραστικής, λοιμώδους και νεοπλασματικής λεμφαδενοπάθειας είναι καθοριστική για την επιλογή θεραπείας.
Θεραπεία
Η θεραπεία εξαρτάται από το υποκείμενο αίτιο. Σε ιογενείς λοιμώξεις, η αντιμετώπιση είναι συνήθως υποστηρικτική με ανάπαυση, ενυδάτωση και αναλγητικά, καθώς οι λεμφαδένες υποχωρούν σταδιακά. Σε βακτηριακές λοιμώξεις, χορηγούνται αντιβιοτικά, ενώ σε αποστηματοποίηση απαιτείται χειρουργική παροχέτευση. Στη φυματίωση, εφαρμόζεται ειδική αντιφυματική αγωγή. Σε κακοήθειες, η θεραπεία περιλαμβάνει χειρουργική εκτομή, χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία, ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου. Τα λεμφώματα αντιμετωπίζονται κυρίως με χημειοθεραπεία ± ακτινοθεραπεία, ενώ οι μεταστατικοί λεμφαδένες αφαιρούνται χειρουργικά ή ακτινοβολούνται. Σε αυτοάνοσες νόσους, η αγωγή στοχεύει στον έλεγχο της φλεγμονής. Σε όλες τις περιπτώσεις, η θεραπεία πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να καθοδηγείται από την οριστική διάγνωση