Τι είναι
Η οξεία λαρυγγίτιδα είναι μια φλεγμονώδης πάθηση του λάρυγγα, που εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά ηλικίας 6 μηνών έως 6 ετών και προκαλεί χαρακτηριστικά συμπτώματα από τον ανώτερο αεραγωγό. Ο λάρυγγας περιέχει τις φωνητικές χορδές και παίζει σημαντικό ρόλο στην αναπνοή και την παραγωγή φωνής. Όταν φλεγμαίνει, προκαλείται στένωση του αεραγωγού, με αποτέλεσμα δυσκολία στην αναπνοή, βραχνάδα και συχνά επεισόδια βήχα. Η νόσος εμφανίζεται αιφνίδια, συχνότερα τη νύχτα, και αν και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι καλοήθης και αυτοϊώμενη, μπορεί να προκαλέσει ανησυχία στους γονείς λόγω της έντασης των συμπτωμάτων.
Αιτιοπαθογένεια και Αίτια
Η οξεία λαρυγγίτιδα οφείλεται κυρίως σε ιογενείς λοιμώξεις που προκαλούν φλεγμονή του λαρυγγικού βλεννογόνου. Οι πιο συχνοί ιοί είναι οι παραϊνφλουέντζα, ο ιός της γρίπης, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) και αδενοϊοί. Η λοίμωξη μπορεί να οδηγήσει σε οίδημα της υπογλωττιδικής περιοχής, όπου ο αεραγωγός είναι στενότερος στα παιδιά, προκαλώντας έντονα συμπτώματα απόφραξης. Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο είναι η έκθεση σε καπνό, οι αλλεργίες, οι αιφνίδιες αλλαγές θερμοκρασίας και η επαφή με άλλα άρρωστα παιδιά σε παιδικούς σταθμούς ή σχολεία. Η παθοφυσιολογία συνδυάζει φλεγμονή, υπερέκκριση βλέννας και μυϊκό σπασμό, που οδηγούν στον χαρακτηριστικό βήχα και στη βραχνάδα. Σε βαριές περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της οξείας λαρυγγίτιδας είναι χαρακτηριστικά και συχνά δραματικά. Το πιο τυπικό είναι ο βήχας που μοιάζει με «γαύγισμα» σκύλου (υλακώδης), ο οποίος συνοδεύεται από βραχνάδα και θορυβώδη αναπνοή (stridor). Τα παιδιά μπορεί να ξυπνήσουν τη νύχτα με αιφνίδια δυσκολία στην αναπνοή, γεγονός που προκαλεί μεγάλη ανησυχία στους γονείς. Συνήθως υπάρχει χαμηλός πυρετός και συμπτώματα κοινού κρυολογήματος όπως ρινική καταρροή. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, παρατηρείται εισολκή του θώρακα, ταχύπνοια, ανησυχία και κυάνωση γύρω από τα χείλη, σημάδια που απαιτούν άμεση ιατρική παρέμβαση. Τα συμπτώματα τείνουν να επιδεινώνονται τη νύχτα λόγω αλλαγών στη θερμοκρασία και της ανατομικής ιδιαιτερότητας του παιδικού λάρυγγα.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στην κλινική εικόνα και στο ιστορικό. Ο γιατρός αναγνωρίζει τον χαρακτηριστικό βήχα, τη βραχνάδα και εισπνευστικό συριγμό, ειδικά όταν αυτά εμφανίζονται αιφνίδια σε παιδί προσχολικής ηλικίας. Η φυσική εξέταση δείχνει σημεία αναπνευστικής δυσχέρειας, ενώ οι αμυγδαλές και ο φάρυγγας μπορεί να παρουσιάζουν ερυθρότητα. Οι απεικονιστικές εξετάσεις σπάνια χρειάζονται, αλλά σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να γίνει ακτινογραφία τραχήλου που δείχνει χαρακτηριστικό σημείο ανεστραμμένου V λόγω του υπογλωττιδικού οιδήματος. Η ενδοσκόπηση χρησιμοποιείται μόνο σε αμφίβολες ή βαριές περιπτώσεις. Οι εργαστηριακές εξετάσεις δεν είναι απαραίτητες στην τυπική οξεία λαρυγγίτιδα. Σημαντικό είναι να γίνει διαφορική διάγνωση από άλλες επικίνδυνες καταστάσεις, όπως η επιγλωττίτιδα.
Θεραπεία
Η θεραπεία εξαρτάται από τη βαρύτητα των συμπτωμάτων. Στις ήπιες περιπτώσεις, αρκούν καθησυχασμός, ενυδάτωση και υγρός αέρας (π.χ. ντους με ατμό ή βόλτα σε δροσερό νυχτερινό αέρα). Η ηρεμία του παιδιού είναι κρίσιμη, γιατί το κλάμα επιδεινώνει τον σπασμό του λάρυγγα. Σε μέτριες και σοβαρές περιπτώσεις, χορηγείται κορτικοστεροειδής αγωγή (συνήθως δεξαμεθαζόνη ή βουδεσονίδη εισπνεόμενη), που μειώνει το οίδημα γρήγορα. Σε βαριές κρίσεις με σημαντική δυσχέρεια, χρησιμοποιείται εισπνεόμενο αδρεναλίνη σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Τα αντιβιοτικά δεν έχουν θέση, καθώς η αιτία είναι σχεδόν πάντα ιογενής. Η παρακολούθηση είναι απαραίτητη ώστε να προληφθεί η επιδείνωση και να διασφαλιστεί η ασφάλεια του παιδιού.
Επιπλοκές
Οι περισσότερες περιπτώσεις οξείας λαρυγγίτιδας είναι καλοήθεις και υποχωρούν μέσα σε λίγες ημέρες. Ωστόσο, σε σοβαρές μορφές, η απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού μπορεί να γίνει απειλητική για τη ζωή. Η υποξαιμία και η αναπνευστική δυσχέρεια είναι οι πιο σοβαρές επιπλοκές. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστεί δευτερογενής βακτηριακή λοίμωξη, όπως τραχειίτιδα ή πνευμονία. Η επαναλαμβανόμενη λαρυγγίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια βραχνάδα ή σε ευαισθησία του λάρυγγα. Επιπλέον, η λάθος διάγνωση —π.χ. να θεωρηθεί λαρυγγίτιδα ενώ είναι επιγλωττίτιδα— μπορεί να έχει επικίνδυνες συνέπειες. Η έγκαιρη αναγνώριση σοβαρών σημείων και η σωστή θεραπευτική προσέγγιση μειώνουν τον κίνδυνο επιπλοκών σχεδόν στο μηδέν.
Πρόληψη
Η πρόληψη της οξείας λαρυγγίτιδας επικεντρώνεται στη μείωση λοιμώξεων και ερεθιστικών παραγόντων. Η καλή υγιεινή χεριών, η αποφυγή επαφής με άτομα που έχουν κρυολόγημα και ο πλήρης εμβολιασμός μειώνουν την πιθανότητα λοίμωξης. Η αποφυγή καπνού στο σπίτι είναι ουσιαστική, γιατί το παθητικό κάπνισμα ερεθίζει τον αεραγωγό και αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών επεισοδίων. Η ενίσχυση του ανοσοποιητικού με ισορροπημένη διατροφή και επαρκή ύπνο βοηθά επίσης. Για παιδιά που παρουσιάζουν συχνά επεισόδια, η τακτική παρακολούθηση από παιδίατρο ή ΩΡΛ είναι σημαντική, ώστε να γίνεται έγκαιρη αντιμετώπιση και να προλαμβάνονται σοβαρά επεισόδια.